අකලංකගේ පිටුව

මුල්කාලීන සිංහල කෙටි කතාව කෙරෙහි 
රුසියානු සාහිත්‍යයේ බලපෑම.

නූතන සිංහල කෙටි කතාව ආරම්භක යුගයේ පෝෂණය ලැබුවේ විදේශීය සාහිත්‍යයෙනි. ඒ අතරින් ප්‍රධාන මෙන්ම වඩාත් වැදගත් බලපෑමක්‌ ලැබුණේ රුසියානු සාහිත්‍යයෙනි. විසිවැනි ශත වර්ෂයේ මුල සිටම ඉංග්‍රීසි උගත් ලාංකිකයන්ට බටහිර සාහිත්‍ය කෘති කියෑවීමේ අවස්‌ථාව ලැබී තිබිණි. එච්නා ඇලන් පෝ, නතෑනියල් හෝංතෝං, ගී ද මෝපසාං ආදීන්ගේ කෙටි කතාවලට වඩා රුසියානු කෙටිකතා ලංකාවේ ජනප්‍රිය වූ බව පෙනේ. "මා තරුණ කාලයේ දැඩි ආශාවෙන් නැවත නැවතත් කියෙව්වේ මෝපසාංගේ කෙටිකතා හා නවකතා ය. මම ඔහු ශ්‍රේෂ්ඨතම කෙටිකතාකාරයා ලෙස සැලකුවෙමි. චෙකො කියවන්නට පටන් ගත් විට මෝපසං නිසා මා තුළ උපන් ඇල්මත් දැඩි පැහැදීමත් කෙමෙන් අඩු විය. චෙකො හා ලංකාව 1970 හංස ප්‍රකාශ xv xa පිටු)

මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ ඇන්ටන් චෙකොµaගේ කතා කලාව මැනවින් හඳුනා ගත්තේ කෙටි කතා එකතු කීපයක්‌ ම පළ කිරීමෙන් පසුවය. එම නිසා චෙකොගෙන් ඔහු ලැබූ ආලෝකය පැහැදිලිව පිළිබිඹු වන්නේ ඔහුගේ අවසාන කෙටිකතා සංග්‍රහය වන "වහල්ලු" නම් කෘතියේ ය.

චෙකොගේ කෙටි කතා අගය කළ යුතු එමෙන්ම ඒ කෙටිකතා කලාවෙන් ශික්‍ෂණය ලැබූ තවත් මුල්කාලීන ලේඛකයකු ලෙස ජී. බී. සේනානායක පෙන්වා දිය හැකියි.

"කතාවල සිදුවීම් වැලක්‌ චරිතයන්ගේ සිතුවිලි හා පරිසරයත් චෙකො විසින් එක ලෙස ප්‍රධාන කොට සලකන ලදී. ඔහුගේ බොහෝ කතාවල චරිතයන්ගේ සිතුවිලි හා පරිහරණය පිළිබඳ විස්‌තර අත්හළොත් කතාව යයි කිව හැකි කිසිවක්‌ ඉතිරි නොවේ. චෙකොගේ සෑම කතාවකින් ම සම්පූර්ණ අදහසක්‌ ප්‍රකාශ වේ."

("ජී. බී. සේනානායක නවකථා කලාව 1954, 46 පි)

ජී. බී. සේනානායක කෙටිකතා විශාල සංඛ්‍යාවක්‌ ලියා නැතත් ඔහුගේ කතා අතර ඉතා උසස්‌ කලාත්මක කෙටිකතා ගණනාවක්‌ ම ඇත්තේ ඔහු විදේශීය උසස්‌ කතා කියවා එම සාහිත්‍යාංශය ගැන මනා පුහුණුවක්‌ ලැබීමෙන් පසු කෙටිකතා පළ කිරීමට පටන් ගත් හෙයිනි. ඔහුගේ කතා කීපයකින් මෙන්ම "පලි ගැනීම" හා "දුප්පතුන් නැති ලෝකය" යන ඔහුගේ කෙටි කතා සංග්‍රහවල සපයා ඇති පරිශිෂ්ටයෝද ඔහු රුසියානු සාහිත්‍යයෙන්, විශේෂයෙන් ම ඇන්ටන් චෙකොෆ්ගෙන් ලත් ආභාෂය පැහැදිලි වේ. මාර්ටින් වික්‍රමසිංහගේත්, ජී. බී. සේනානායකගේත් (කෙටිකතා කලාව හඳුන්වා දීමෙහිලා තවත් පුරෝගාමියකු වූ) ගුණදාස අමරසේකරගේත් කෙටි කතාවල පිළිබඹු වන රුසියානු කෙටි කතාවල එන ගූඪ අද්භූතජනක සිද්ධීන් හා පුද්ගලයන් පාදක කොට එඩ්නා ඇලන් පෝ හා හෝංතෝං ලියූ කතාවලට ද පීඩිතයන් කෙරෙහි වූ අනුකම්පාවෙන් බලකාමී, දූෂිත, කුහක පුද්ගලයන් නිර්දය විවේචනයට ලක්‌ වන ලෙස ගී ද මෝපසාං ලියූ කතාවලට ද වඩා රුසියානු කෙටිකතාවල, විශේෂයෙන් ම චෙකොෆ්ගේ කතාවල පැහැදිලි වෙනසක්‌ ඇත. රුසියානු කතාකරුවන් මුල, මැද අග මැනවින් ගෙතුණු සිදුවීම් මාලාවකට මුල් තැන නොදෙන අතර පාඨකයාගේ කුතුහලය අවුස්‌සා විස්‌මය දනවන සේ කතා අවසාන කිරීමක්‌ ද නොකෙරේ. චෙකොෆ්ගේ කතාවල ගැබ් වන්නේ එදිනෙදා සිදු වූ සිදුවන සිදුවීම් ය. එදාට පමණක්‌ නොව අදටත් ලාංකීය සමාජයටත් පොදු තේමා චෙකොෆ්ගේ කතාවල ගැබ් වේ. අපට අපේම හැටි පෙන්වන, මනුෂ්‍යත්වයේ ස්‌වරූපය, නිරූපණය කෙරෙන කතා රුසියානු කෙටිකතා අතර ඇත. චෙකොෆ් මනුෂ්‍ය චර්යාව විදහා දක්‌වන්නේ අසීමිත මානව දයාවකින් යුතුවය. බොහෝ කතාවල ඔහු පාඨක ඇස හරවන්නේ පුද්ගල චර්යා පිටුපස ඇති සාමාජික ආර්ථික හා දේශපාලනික සන්තානයේ ඇති (මිනිස්‌ බවට උරුම) ගූඪ පරස්‌පර විරෝධී ලක්‍ෂණය.

මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ චෙකොµaගේ කතා කියෑවීමෙන් ආකෘතිය, තේමාව හා ශිල්ප ක්‍රම ආදිය සම්බන්ධයෙන් ශික්‍ෂණයක්‌ ලැබුවද, ඔහු ඒ කතා අනුකරණය නොකළේය. චෙකොµaaගේ "වැලපීම" "යෑපෙන්නෝ" ආදී කතා ගණනාවක මිනිසා හා (ගෘහාශ්‍රිත) යකුන් අතර ඇති සමීප සම්බන්ධතාව නිරූපණය කොට ඇත. වික්‍රමසිංහගේ "වහල්ලු" (1951) කතාවේ ද එන්නේ මහල්ලෙකු හා ඔහුට ජීවිකාව රැක දුන් දැන් මහලුව සිටින හඳයා නම් හරකකු අතර ඇති සබඳතාවයි. එහි එන අත්දැකීම ලාංකීය පාඨකයාට සමීප දෙයකි. වික්‍රමසිංහ කතා ලියූ අවදියේ කුලී කරත්ත රැකියාව සුලබ වූවකි. චෙකොµaගේ කතා කියවන විට වික්‍රමසිංහට දැක පුරුදු දෙයක්‌ සිහි වන්නට ඇත. මෙහි අතිරික්‌ත චරිත හා සිද්ධි නැත. කතාව හදිසියේ ආරම්භ වන අතර, අවසානය සිදු වී ඇති දෙය සෘජුව නොකියා ගම්‍යමාන කරයි. චෙකොµa සිහිගන්වන මෙහි තවත් "මරණය" පිළිබඳ සංකේතාර්ථ නඟන, එසේම අවසානය පිළිබඳ පූර්ව ඡායාව සපයන පරිසර වර්ණයකි. එවැනිම ආකෘතික සුන්දරත්වයකින් ද, මානව සංගෘහිත කතා විකාශයක්‌ ද ලාංකීය සමාජයට කාලීනව අර්ථවත් තේමාවකින් ද යුක්‌ත කතාවකි. වයින් වීදුරුව 1951 සමහර විචාරකයෝ වික්‍රමසිංහගේ වෙනත් බොහෝ කතාවල රුසියානු කතා කලාවේ ලක්‍ෂණ දකිති

රුසියන් කෙටිකතා සම්ප්‍රදායේ වැඩි හරියක්‌ වික්‍රමසිංහ ලියූ (විශේෂයෙන් පසු කාලයේ ලියූ) කතාවල දක්‌නා ලැබේ. චෙකොµaගේ කෘතිවල මෙන්ම වික්‍රමසිංහගේ හොඳම කෙටිකතා වැඩි හරියක ද විස්‌මයෝත්පාදක අවසානයක්‌ හොඳින්, මුල, මැද, අග ගලපනු ලැබූ උපරිම අවස්‌ථාවකින් යුත් කතා රටාවක්‌ සේ දක්‌නට උදාහරණ ලෙස "ලේලි" "වයින් වීදුරුව", "බබාගේ ධාතු වන්දනාව", "සමාජවාදියා", "තරුණ භික්‍ෂුව", "වහල්ලු", "මාමාගේ දුව", "මඟුල් ගෙදර", "උපාසකම්මා", "නියර ගොයම් කෑම", "අඳුරු මුහුණ", "මුදියන්සේ මාමා", "මරණය", "ආදරය" වැනි කතා දැක්‌විය හැකිය. "කනත්ත" නම් කෙටිකතාව වස්‌තුවට හා සිදුවීම්වලට හෝ චරිතවලට හෝ වැදගත් තැනක්‌ නොදෙන ගැඹුරු මානසික පරිසරයක්‌ මැවීමට බාහිර පරිසර වර්ණනා උපයෝගි කර ගන්නා චෙකොµaගේ සමහර කෙටිකතා සිහියට නංවන කතාවකි."

(සරත්චJද්‍ර වික්‍රමසූරිය, දේශීය හා විදේශීය සාහිත්‍ය සම්ප්‍රදායයන් කෙරෙන් මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ ලත් ආභාසය, මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ කෘති එකතුව කෙටි කතා 1 වෙළුම ංසස පි.)

විමල විජයසූරිය චෙකොµaගේ "අශ්ව හොරු" කතාවේ බලපෑම වික්‍රමසිංහගේ "බේගල්" කතාව තුළ දකියි. චෙකොµaaගේ කතා සිංහල ලේඛකයන්ට බලපෑමට ප්‍රධාන හේතුවක්‌ ලෙස ඔහු සමාජ දෙක අතර පොදු ධර්මතා ඇති බව පෙන්වා දෙයි.

"මෝපසාං ආදීන්ගේ කෙටිකතාවලට වඩා රුසියානු සම්ප්‍රදායේ කෙටිකතාවලින් ජීවිතයට ඉතා ආසන්න වූත් ප්‍රත්‍යක්‍ෂ වූත් ගැටලු අත්දැකීම් හා දර්ශනයක්‌ සිංහල පාඨකයාට ලබාගත හැකිය. රුසියානු කෙටිකතාවලට වස්‌තු වූ සමාජ ජීවී වැනි දුඃත හිංසාකාරී ගැටීම්වලට මුහුණ දීමට ලාංකික සමාජයට සිදුවූ හෙයින් චෙකොµaගේ බොහෝ කෙටිකතාවලට ඇතුළු වූ ජීවන දර්ශනය අප රටට ද සාධාරණය.

(සිංහල කෙටිකතාවේ සන්දර්භය විශ්වවිද්‍යාලයීය ලිපි, 1966, 107 පි.)

රුසියානු හා ලාකීය සමාජ දෙක අතර ඇති සමහර ලක්‍ෂණ රුසියානු කතාවෙහි ජනප්‍රිය වීමට හේතු වූ බව මාර්ටින් වික්‍රමසිංහ ද පෙන්වා දී ඇත. රුසියානු කෙටිකතා සාහිත්‍යයේ වඩාත් සාර්ථක බලපෑමක්‌ ලැබුවේ ජී. බී. සේනානායක, ජී. බී. අභිරහස්‌ජනක සිද්ධීන් හා ගුප්ත ලෙස හැසිරෙන පුද්ගලයන් ඇතුළත් කොට ලියූ "හෘදය වස්‌තුව", "අවතාරය හා පළිගැනීම" යන කතාවල ඇමෙරිකන් ආභාසය ඇතැයි ඇතැම් විචාරකයකු පෙන්වාදේ. ඒ කතා අවසාන වන විට ඒ අභිරහස්‌ බවට හේතුව පාඨකයා අවබෝධ කොට ගනියි. "උදුරාගත් සපත්තුව" හා "මල් දම් දෙක" යන කතාවල කුතුහලය දනවන ස්‌වභාවයක්‌ ඇත. කෙසේ හෝ ජී. බී. ගේ අනෙක්‌ කතා බොහොමයක චෙකොµaගේ කතාවල ආකෘතිය, තේමා, පරිසර වැනුම් හා සංකේත ආදියේ මනා සංකලනයක්‌ සම්පිණ්‌ඩිතභාවයක්‌ දක්‌නට ලැබේ.

"ඇන්ටන් චෙකොµa, ජි. බී. සේනානායක යන දෙදෙනාම තම කෙටිකතාවල එන වස්‌තු සකස්‌ කරගෙන ඇත්තේ එකම රටාවකට අනුවයෑයි. කිව හැක්‌කේය. ජීවිතයෙන් පෙත්තක්‌ නොහොත් හරස්‌ කැපුමක්‌ පාඨකයා වෙත ඉදිරිපත් කරන අටියෙන් කෙටිකතා ලියූ ඇන්ටන් චෙකොµa මෙන්ම ජී. බී. සේනානායක ද එක්‌වරම තම කතාවට බසියි. ඔවුන් දෙදෙනාගේ කෙටිකතා හදිසියෙන්ම ආරම්භ කොට ඇති ලෙසක්‌ පෙනෙන්නේ ඒ හේතුවෙනි. ජීවිතය වූ කලී ගලා යන එකම දිය පහරක්‌ වැන්නකි. කෙටිකතාව මගින් ඉන් බිඳක්‌ දක්‌වා ලීමට උත්සාහ කරන ලේඛකයාට කවර තැනකදී වුවද තම කෙටිකතාව ඇරඹීමට නිදහස තිබේ. ක්‍රමානුකූල අන්දමකින් ගොනු කරන ලද සිදුවීම් පෙළක්‌ නොමැති චෙකොµaගේ කෙටිකතා මෙන්ම ජී. බී. සේනානායකගේ කතාද බොහෝ විට අවසන් කොට ඇත්තේද හිටිහැටියේ මෙනි."

(මිණිවන් පී. තිලකරත්න, රුසියානු සාහිත්‍යය හා වර්තමාන සිංහල නවකතා හා කෙටිකතාව, 1969, 1588.)

කතා විකාශනයේ කේන්ද්‍රීය අංගයක්‌ ලෙස පරිසර වැණුම් ඇතුළත් කිරීම චෙකොµaaගේ මෙන්ම ජී.බී. සේනානායකගේ කතාවල සුවිශේෂී ලක්‍ෂණයකි. චෙකොµaaගේ "නිදිමත" කතාව තුළ පරිසරයේ පාළු බියකරු ස්‌වභාවය පිළිබඳව වරින් වර කෙරෙන විස්‌තර ඉවත් කළහොත් එහි කතාව බිඳ වැටෙනු පමණක්‌ නොව වර්කා නම් මෙහෙකාර දැරිය කෙරෙහි පාඨකයා කෝප වනු ඇත. කතාව අවසානයේ දැක්‌වෙන්නේ වර්කා තමාට නිදිකරවීමට බාරදුන් ළදරුවා මරා දැමූ බවයි. එවැනි ක්‍රියාවකට ඇය මෙහෙයවනු ලද්දේ පරිසරය විසිනි. ජී. බී. ගේ බිරිඳ කතාවේ වියළි කොළ ගොඩට තබන ලද ගින්න පිළිබඳව වරින් වර කෙරෙන විස්‌තර ඉවත් කළොත් එහි කතා විකාශනය බිඳේ. සිරිමා කෙරෙහි පියදාසගේ සිතේ කෝපය කෙමෙන් වර්ධනය වන ආකාරය ගම්‍යමාන කරන්නේ ඒ ගින්න මගිනි. මේ ලේඛකයන් දෙදෙනාම පරිසර වැනුම සංකේතාර්ථ දනවන ලෙසින් උපයෝගීකොටගෙන ඇති අතර කතාවල එන අජීවී දෙයක්‌ සජීවී කෙනෙකුද කතාවට අර්ථවත් වන සංකේත ලෙස යොදාගෙන ඇත. චෙකොµaaගේ "වැළපීම" කතාවේ "හිමපතනය" සමකාලීන පහළ පංතිය පෙළන බලවේගයක සංකේතයකි. ජී. බී. ගේ "වෙසක්‌ පහන" කතාවේ වෙසක්‌ පහන පුද්ගලයාට බලාපොරොත්තුවේ සංකේතයකි. ජී. බී. ගේ "කලහය" කතාවේ පොත් බිරිඳගේ සතුරු බලවේගයේ සංකේතයයි. ජී. බී. සේනානායක "පළිගැනීම" කෘතියට සපයා ඇති පරිශිෂ්ටයෙහි තමන් චෙකොµaගේ කතා සම්ප්‍රදායයෙන් ලැබූ ආභාසය සෘජුවම විස්‌තරකොට ඇත. චෙකොගේ කතාවල හදිසියේ කතාව පටන් ගැනීම හා හිටි ගමන්a අවසාන කිරීම වර්ජිනියා වූල්ෆ්ගේ නිරීක්‍ෂණයට හසු වූ ආකාරය උපුටා දක්‌වන ජී. බී. තමන් "අම්මා" "බිසෝ මැණිකෙ" "ගුරුවරයා" "කලකිරීම" "කාන්ති" ආදී කතා ලිවීමේදී චෙකොµaගේ ඒ සම්ප්‍රදාය අනුගමනය කළ බව කියති. එසේම වස්‌තුවත් පරිසර විස්‌තරයත් සංකලනය කළ බව ජී.බී මෙසේ දක්‌වයි.

"ගුණදාස අමරසේකරද රුසියානු කෙටිකථා වලින් ආභාසය ලැබූවෙකි. 1952 දී පළවූ ඔහුගේ ප්‍රථම කෙටිකතා සංග්‍රහය වූ රතු රෝස මල රුසියානු කතාවල විශේෂ ලක්‍ෂණ මෙන්ම ඒවාහී වන අත්දැකීම් ශ්‍රී ලාංකේය සමාජයට ගැළපෙන ලෙස නිරූපණය කිරීමක්‌ද දක්‌නට ලැබේ. රතු රෝස මල කෘතියෙහි එන අවුරුදු සිහිනය කතාව චෙකොµaගේ "වන්කා" කෙටිකතාවලට සමානය. කතා දෙකෙහිම ප්‍රධාන චරිතය මෙහෙකාරයකු ලෙස නිවසක සේවය කරන කුඩා පිරිමි ළමයෙකි. "අවුරුදු සිහිනය" කතාවේ පියසේන සිය අවුරුද්ද තමන් ගෙදර කැඳවා ගෙන යනු පිණිස අම්මාගේ පැමිණීම බලාපොරොත්තුවෙන් "වන්කා" කතාවේ වන්කා ආශාවෙන් බලා ඉන්නේ නත්තලට ගෙදර යැමටය. වන්කාගේ දෙමව්පියන් මිය ගොස්‌ නිසා ඔහු සිටියේ සීයා භාරයේය. නත්තල් උත්සවය පසු දිනට යෙදී තිබේ. වන්කා ඒ නිවසේ සිදුවන වෙනස්‌කම් නිසා, තමා ආපසු කැඳවාගෙන යන ලෙස බැගෑපත් වී සීයාට ලියුමක්‌ ලියයි. ඔහුට තැපැල් සේවය ගැන අල්ප දැනුමකි. කඩදාසිය ලියුම් කවරයක බහා අලවා "ගමේ සීයා වෙතටයි, කියා ලියා නැවත සීයාගේ නම සඳහන්කොට තැපැල් පෙට්‌ටියක දමා බලාපොරොත්තු සහගතව බලා සිටියි. ලාංකීය සමාජයේ වඩා වැදගත් වන්නේ සිංහල අලුත් අවුරුද්දයි. පියසේනට ලියන්නට බැරිය. දින දෙක තුනකට පෙර ඔහු අම්මාට ලියුමක්‌ ලියවා ගත්තේ කුස්‌සි අම්මාට කියාය. උත්සවය ගැන ඔහුගේ සුන්දර හැඟීම් ඒ ලියුමෙහි ගම්‍යමාන වේ. ස්‌වාමි දුව විසින් කඩ පිලට යවනු ලැබූ පියසේන "කොබෝගම දන්නවාදැයි" වෙළෙඳකුගෙන් අසයි. තමන්ගෙන් බඩු ගත්තොත් තමන් අම්මාට පණිවිඩය දෙන බව වෙළෙන්දා පියසේනට කියයි. වෙළෙන්දාව විශ්වාස කරන පියසේන අම්මාට නොවරදවා පණිවිඩය ලැබෙනු ඇතැයි සන්තෝෂයෙන් පසු වෙයි. ගුණදාස අමරසේකර "අවුරුදු සිහිනය" කතාව ලිවූ කාලයේ කුඩා ළමයින් මෙහෙකාර සේවයෙහි යෙදවීම සුලබව කෙරිණ. වන්කා නත්තලට ගෙදර ගොස්‌ සිටිනු සිහිනෙන් දැකී. පියසේනද තමන් ගෙදර ගොස්‌ නිවසේ අය හා එක්‌ වනු සිහිනෙන් දකියි.

රතුරෝස මල කෘතියෙහි එන "අම්මාගේ ශෝකය" කුඹුරු අඳයට දීම නිසා අම්මා තුළ ඇති වූ හැඟීම් හා ඇගේ හැසිරීම චෙකොµaගේ "චෙරිවත්ත" නාට්‍යයේ පලතුරු වත්ත අහිමි වූ විට එහි අයිතිකාරිය තුළ ඇති වූ වෙනසට සමානය. කෙසේ හෝ "අම්මාගේ ශෝකය" කතාවේ අත්දැකීම අමරසේකර කතා ලියූ අවදියේ ලාංකේය සමාජයට අදාළ වූවකි. අමරසේකර කතාවේ දේශීයත්වය එයට ලැබූ ආභාසය ඉක්‌මවා ප්‍රකට වේ.

අමරසේකර චෙකොµaගෙන් පමණක්‌ නොව වෙනත් රුසියානු ලේඛකයන්ගේ කතාවලින්ද ආභාසය ලැබූ බව විචාරකයෝ පෙන්වා දෙති. උදාහරණයක්‌ ලෙස රතු රෝස මල කෘතියෙහි ඒ නමින් එන කතාව ගාර්චින්ගේ "රතුමල" කතාවේ අත්දැකීමට තරමක්‌ සමාන බව කියවේ. ගාර්ෂින්ගේ කතාවේ උන්මන්තකයා රතුමල තුළ දකින්නේ සමාජ විෂමතාවයයි. ඔහු රතුමල විනාශ කරන්නේ එහෙයිනි. අමරසේකරගේ කතාවේ රෝගියා "රතුරෝස මල් පොකුර" තුළ දකින්නේ ප්‍රේමය හා සම්බන්ධ දෙයකි. අමරසේකරගේ රුසියානු ආභාසය පෙන්වන අනෙක්‌ කතාවල ඇති දේශීයත්වය "රතු රෝස මල" කතාවේ නොමැත. ගුණදාස අමරසේකරගේ "බයිසිකලය" කතාවට රුසියානු ජාතික නිකොලායි ගොගල්ගේ "උඩු කබාය" කතාවේ ඡායාව වැටී ඇතැයි කියවේ. (මිණවුන් පී. තිලකරත්න - එම - 177 -182 පිටු) කතා දෙක සැසඳුවොත් නම් "බයිසිකලය" කතාවේ දුබලතා පෙනෙනු ඇත. ගොගොල්ගේ කතාවේ "උඩු කබාය" එහි ප්‍රධාන චරිතයට නැතිවීම බැරි දෙයකි. බයිසිකලය සියදොaරිස්‌ ආශා කළ දෙයකි. එසේ සැසඳීමෙක්‌ නොමැතිව "බයිසිකලය" කතාව අගය කළහොත් යමක්‌ ආශාවෙන් බැලූවකු එය ලද විට ප්‍රමෝදයට පත්වන සැටිත් එය විනාශ වූ විට කලකිරීමට පත්වන සැටිත් එහි නිරූපණය වන බව කිව යුතුය.

ගුණදාස අමරසේකර චෙකොµaගේ කතාවල මෙන් බොහෝ විට පරිසර වැනුම කලාත්මකව යොදා ඇති සැටි රතු රෝස මල කෘතියෙහි පමණක්‌ නොව ඔහුගේ දෙවන කෙටිකතා සංග්‍රහය වන ජීවන සුවඳෙහිද දක්‌නට ලැබේ. විකාශනයෙන් ඉවත් කළ නොහැකි එවැනි වැනුම් "කලහය" "ඇය හමුවූ රාත්‍රිය" ආදී කෘතිවල දක්‌නට ලැබේ.